Qiz bolalar jinsiy a'zolarining
yallig'lanish
kasalliklari. Qiz bolalarda jinsiy
a’zolarning,
xususan tashqi jinsiy a'zolar va qinni
yallig'lanish kasalligi ayollarga nisbatan ko'proq
uchraydi. Bu
asosan, jinsiy a'zolarining anatomik va
fiziologik
xususiyatlariga bog'liq bo'ladi. Qiz
bola qancha yosh bo'lsa jinsiy a'zolari shuncha
nozik bo'ladi,
o'smirlik davriga kelib esa qiz
bolaning jinsiy
a'zolari ancha yetilgan bo'lib,
kasallikka qarshi kurashish quvvati ancha oshadi.
Yallig'lanish jarayonida birinchi o'rinda
infeksiya,
keyin termik, kimyoviy va toksik
omillar turadi.
Agar organizm sog'lom bo'lsa, birga tashqi
ta'sirlarga hardosh bera oladi. Mabodo
organizmda
qarshilik kuchi kam bo'lsa, unda
arzimagan tashqi
ta'sir ham patologik holatga olib keladi.
Qiz bolalar jinsiy a'zolarida bo'ladigan
yallig'lanish 2 turda bo'ladi:
1. Spetsifik yallig'lanish.
2. Spetsifik bo'lmagan yallig'lanish.
Spetsifik yallig'lanishga: a) suzak, b) zaxm, v)sil, g)trixomonoz,
e)
enterobiozgijja kasalligi.
Spetsifik bo'lmagan yallig'lanishga
strentokok,
stafilokok, ichak tayoqchasi kabi mikroblar
ta'siridagi yallig'lanishlar kiradi.
Spetsifik bo'lmagan yallig'lanish
jarayorilarining
sabablari:
1. Termik sabablar-issiq vanna, qinni issiq suv
bilan chayish, grelka bilan kuydirish.
2. Mexanik omillar — turli jarohatlar,
yot
jismlar, lozimlardagi qo'pol choklar va
hakozo.
3. Kimyoviy omillar — katta
konseritratsiyali
moddalar bilan qinni chayish.
4. Jinsiy a'zolarni toza tutmaslik.
Davosi — gigienaga rioya qilish,
kiyimlarni qaynatish, dazmollash, ovqat
ratsionini tartibga
solish-achchiq, sho'r, yog'li ovqatlarni
yemaslik
kabilar. Qinni ingichka kateter
yordamida rivanol, furatsilin, peryokis vodorod 3% bilan
yuviladi.
Ularni 38°c-40°c suvga aralashtirib
vanna qilish
ham mumkin. Bundan tashqari, 3% li
ichimlik sodasi aralashmasi, shalfey
qaynatmasida chayish
mumkin, so’ngra quritilib antibiotikli
shamchalar
qo'yiladi, masalan: penisillin va
neomiysin yoki polimiksin va furazolidon kabilar.
Suzak kasalligi va uning qiz bolalarda
kechish
xususiyatlari.
Suzak yuqumli kasallik bo'lib, uni
suzak mikrobi
gonokok qo'zg'atadi. U asosan bachadon bo’yni, bachadon
naychalari,
to'g'ri ichak, siydik chiqarish yo'li, ko'z,
qovuq va
boshqa a'zolarda joylashib, ularni
kasallarntirishi mumkin. Kasallikning yashirin davri
2-3 kun,
infeksiya qinga tushishi bilan tezlik
bilan yuqonga
ko'tarilib, ichki jinsiy a'zo va
sistemalarga tarqaladi, undan ajralgan zahar esa
butun
organizmga tarqaladi. Jinsiy yo'l bilan
kasallanish
qizlarda 10-15% bo'lib, pubertat yoshi
va balog'atga yetish davrida suzak
mikrobi, onasi,
opalari yoki qarindosh-urug'laridan,
agar ularni
yotish joylari bir bo'lsa, vanna va
boshqa narsalardan birga foydalanilsa o'tishi
mumkin.
Qiz
bolalarda suzak o'tkir tusda yoki
surunkali kechishi
mumkin. Surunkali kechganda
kasallik 2 oygacha cho'zilishi mumkin, kasallik belgilari
sust, vaqti-
vaqti bilan qaytalarilib turadi.
Kasallikning kechishi:
tashqi jinsiy a'zolari shishadi, qizaradi,
siydik chiqaruv yo'li ham qizaradi. Ajralib
chiqqan
yiringning qotib qolishi natijasida
jinsiy lablar bir-
biriga yopishib qoladi, bu esa
chotning bichilishiga, og'riqqa sabab bo'ladi. Qindan
chiqindi, yiring ko'p
ajraladi. Tana harorati ko'tariladi, bu
davr 2-4
hafta davom etadi, so’ngra shish va
yiring kamayadi, lekin kasallikni
qo'zg'atuvchi mikrob
hali halok bo'lmagan bo'ladi.
Trixomoniaz — u venerik kasallik
bo'lib, faqat
jinsiy muloqot orqali yuqadi, kamdan- kam hollarda
oilada shu kasallikka chalingan bemor
bo'lsa,
onalar gigienik qoidalarga amal
qilmasalar qiz bola
trixomoniaz kasali bilan og'rishi mumkin.
Klinik belgilari kasallikning o'tkir
kechishi
davrida qindan ko'p yiring ajraladi, bu
yiring
suyuq, suvsimon va ko'pikli bo'ladi. Chiqindining
ko'p ajralishi sababli, qinda, qinga
kirish joyida,
tashqi jinsiy a'zolar sohasida bichilish,
qichishi
va achishish bemorni bezovta qiladi. Ko'p hollarda
siydik yo'llari va to'g'ri ichakni ham
zararlaydi,
bemor tez-tez siyadi, axlat qilganida
og'riq sezadi.
Tashxis qo'yishda laboratoriya analizi yaxshi
yordam beradi.
Davosi uchun ko'proq trixopol
buyuriladi.
5 yoshgacha-025 gr, 5-10 yoshgacha
05 gr, 10-15 yoshgacha 075, 8-10 kun davomida,
bundan
tashqari uning yarim dozasi kukun
holida tashqi
jinsiy a'zolar va qin sohasiga sepiladi.
Oqarish. Bu kasallik qinga
zamburug'lar kirishi
natijasida kelib chiqadi. Belgisi kuchli
qichishish va
achishish, jinsiy a'zolar qaralganda
turli hajmdagi oq qarashlar ko'rmadi.
Davosi — organizm quvvatini
oshimvchi davo
va qinga 20 % borni glitserinli eritmasi
quyiladi.
Enterobioz. Bu kasallik qinga gijjalar tushishi
natijasida kelib chiqadi, u oq ipsimon
qurt bo'lib,
uzunligi 4-6 mm, u to'g'ri ichak va
yo'g'on
ichakda yashaydi. Gijjalar orqa chiqarish teshigiga
o'rnashib olib,
tuxum qo'yib ko'payadi, u qinga
hatto, siydik
qopiga ham o'tishi mumkin.
Kasallikning asosiy belgisi tashqi chiqarish teshigi, qinga
kirish
sohasida qichishish, siyishda og'riq
seziladi.
Davosi — avvalo gigiena qoidalariga
rioya qilish, jinsiy a'zolarni oldidan orqasiga
qarab
yuvish, kiyimlarni toza tutish, gijjalarni
yo'qotishga
qaratilgan tadbirlar.